Hallo iedereen,
Vandaag beslist om een omvormer aan te kopen. Dit zal de Victron Multiplus 12/1200/50 worden.
Daar dit een lader/ omvormer is, zou ik deze graag in de plaats zien van de bestaande Nordelettronica Ne287( fabriek af geinstalleerd).
Op zich denk ik dat de Nord, geen slechte lader is, doch naar mijns inziens, beperkt in zijn kunnen....( beperkt meertraps logaritme, geen data doorsturen naar mijn color Control CCx en natuurlijk geen omvormer erin)
Mijn Victron dealer gaf me het advies, deze te laten zitten en in dubbele lus de Multiplus erbij zetten( wegens de connectie NE287 met het EBL blok en de samenwerking tussen het geheel.
Doch, heb ik mijn bedenkingen of dit uberhaupt wel ok is...ideaal is deze te vervangen door een unit, de Multiplus.
Zijn er hier forumleden die dit al hebben gedaan? Wat denken de techneuten hier over deze casus?
Alvast dank voor alle info.
Grts
Peter
Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Geen simpel antwoord maar wat overwegingen hierbij (alles kan maar.....misschien beter het Victron advies te volgen);
Om de multiplus als 1200W omvormer goed te laten werken is een dikke verbinding 35mm2 naar de hh accu noodzakelijk voor minstens 100A. Je wilt niet dat deze 100A over een kleine EBL plug/contact loopt waar nu de NE op aangesloten zit. Dus rechtstreeks op de hh accu aansluiten, maar je verliest dan de laadstroom monitoring via de shunt die vaak in de EBL met uitlees-paneel ingebouwd zit. Is dit bij jouw camper het geval?
De multiplus 12/1200/50 is ook een 50A lader waar de NE ongeveer 20A geeft. Bij een lader van 20A hoort een accu van minstens 100Ah, maar bij een lader van 50A hoort een accu van minstens 250Ah volgens gangbare normen. Is je accu zo groot?
De NE heeft een optionele plug voor een NTC (temperatuur compensatie laad proces) en data in/out. Zit deze plug aangesloten op de NE of is deze niet gebruikt? Als deze aangesloten is, verlies je in ieder geval ook de functionaliteit hiervan als je de NE verwijderd.
Hoe ga je de 230V in/out aansluitingen doen op de multiplus en evt combineren met bestaande 230V apparaten/contacten in je camper? Je wilt bv niet dat de accu energie via de omvormer gebruikt wordt door de NE lader zelf, dit is een recept om je accu snel leeg te trekken.
Om de multiplus als 1200W omvormer goed te laten werken is een dikke verbinding 35mm2 naar de hh accu noodzakelijk voor minstens 100A. Je wilt niet dat deze 100A over een kleine EBL plug/contact loopt waar nu de NE op aangesloten zit. Dus rechtstreeks op de hh accu aansluiten, maar je verliest dan de laadstroom monitoring via de shunt die vaak in de EBL met uitlees-paneel ingebouwd zit. Is dit bij jouw camper het geval?
De multiplus 12/1200/50 is ook een 50A lader waar de NE ongeveer 20A geeft. Bij een lader van 20A hoort een accu van minstens 100Ah, maar bij een lader van 50A hoort een accu van minstens 250Ah volgens gangbare normen. Is je accu zo groot?
De NE heeft een optionele plug voor een NTC (temperatuur compensatie laad proces) en data in/out. Zit deze plug aangesloten op de NE of is deze niet gebruikt? Als deze aangesloten is, verlies je in ieder geval ook de functionaliteit hiervan als je de NE verwijderd.
Hoe ga je de 230V in/out aansluitingen doen op de multiplus en evt combineren met bestaande 230V apparaten/contacten in je camper? Je wilt bv niet dat de accu energie via de omvormer gebruikt wordt door de NE lader zelf, dit is een recept om je accu snel leeg te trekken.
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Dag Mentor,
Reeds bedankt voor je uitleg.
Momenteel heb ik 200AH AGM batterijen steken, de bedoeling van de Multiplus omvormer, is vooral onze e bikes te laden, laptop en wat ander klein materiaal...nog geen expresso machine of dergelijke. Het plan is volgend jaar( indien de werkbonus gunstig is) om naar 160-200 lipo te gaan, en dan expresso zonder aan de paal te hangen....ik hoop dat de 460wp solar op het dak wat kunnen helpen. ( huidig)
Wat ik nu zie op mijn controlepaneel van Nord, is dat er geladen wordt, wanneer op 220v of wanneer de dynamo stroom heeft, tevens ook de V van de HH accu en de start accu en ook een klein oplichtend symbool dat de beide bat worden geladen...that’s all....
Er is geen temp compensated sensor op de NE.
De Multiplus, wordt gekoppeld aan een color control screen van Victron ( apart scherm, dat in verbinding staat met een BMV712 monitor over een shunt ( victron), deze multiplus kan via de color control de 50A minderen naar 30A ( ik dacht zelfs min 25A, maar ben er niet zeker van). De Multi, werkt ook direct op de batterij met een temp sensor...
Rest de 220V inkomend....indien de NE weg gaat, denk ik dat er geen probleem is, om naar de Multi te gaan...indien de NE blijft zitten, dan weet ik het momenteel niet?
Wat ik nu zie van bedrading, is dat de 220v binnenkomt op de NE en omgezet wordt naar laadspanning naar de batterij. De data kabel geeft dan info door aan de EBl, die op zijn beurt dan de info doorstuurt naar het bedieningspaneel boven de inkom. Het is enkel die datakabel die mij stoort....de data an sich heb ik niet nodig, wegens alle info die samenkomt op de CCGx van Victron ( ook de mppt info, BMVinfo, multiplus info en status van de startbatt, daar die wordt gemonitord door de BMV712.
Dus wat denk jij hiervan
Grts
Peter
Reeds bedankt voor je uitleg.
Momenteel heb ik 200AH AGM batterijen steken, de bedoeling van de Multiplus omvormer, is vooral onze e bikes te laden, laptop en wat ander klein materiaal...nog geen expresso machine of dergelijke. Het plan is volgend jaar( indien de werkbonus gunstig is) om naar 160-200 lipo te gaan, en dan expresso zonder aan de paal te hangen....ik hoop dat de 460wp solar op het dak wat kunnen helpen. ( huidig)
Wat ik nu zie op mijn controlepaneel van Nord, is dat er geladen wordt, wanneer op 220v of wanneer de dynamo stroom heeft, tevens ook de V van de HH accu en de start accu en ook een klein oplichtend symbool dat de beide bat worden geladen...that’s all....
Er is geen temp compensated sensor op de NE.
De Multiplus, wordt gekoppeld aan een color control screen van Victron ( apart scherm, dat in verbinding staat met een BMV712 monitor over een shunt ( victron), deze multiplus kan via de color control de 50A minderen naar 30A ( ik dacht zelfs min 25A, maar ben er niet zeker van). De Multi, werkt ook direct op de batterij met een temp sensor...
Rest de 220V inkomend....indien de NE weg gaat, denk ik dat er geen probleem is, om naar de Multi te gaan...indien de NE blijft zitten, dan weet ik het momenteel niet?
Wat ik nu zie van bedrading, is dat de 220v binnenkomt op de NE en omgezet wordt naar laadspanning naar de batterij. De data kabel geeft dan info door aan de EBl, die op zijn beurt dan de info doorstuurt naar het bedieningspaneel boven de inkom. Het is enkel die datakabel die mij stoort....de data an sich heb ik niet nodig, wegens alle info die samenkomt op de CCGx van Victron ( ook de mppt info, BMVinfo, multiplus info en status van de startbatt, daar die wordt gemonitord door de BMV712.
Dus wat denk jij hiervan
Grts
Peter
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Heb dit jaren geleden de ebl99 eruit gemikt. Buiten dat, als je de lader van de ebl niet gebruikt, is het niet meer dan een zekering blok geworden. Maar! het ebl doet meer, zoals de accu spanning meten, in- en uitgaande stromen meten en water standen weergeven.
M.a.w. als je de bestaande lader eruit wil hebben, ga dan eerst na hoe het e.e.a. zit in het schema. En hoe je het beste de multi+ kan integreren.
Een multi+ heeft op het 12V boordnet niet zo'n grote impact. Wel op het 230V deel. Zelf heb ik het zo gemaakt dat de paalstroom via de zekering eerst naar de multi+ gaat. Daaruit wordt het 230V boordnet gevoed. Onderstaand een opzetje.
Arie
M.a.w. als je de bestaande lader eruit wil hebben, ga dan eerst na hoe het e.e.a. zit in het schema. En hoe je het beste de multi+ kan integreren.
Een multi+ heeft op het 12V boordnet niet zo'n grote impact. Wel op het 230V deel. Zelf heb ik het zo gemaakt dat de paalstroom via de zekering eerst naar de multi+ gaat. Daaruit wordt het 230V boordnet gevoed. Onderstaand een opzetje.
Arie
- Bijlagen
-
- SchemaB550-230V.jpg (38.82 KiB) 2452 keer bekeken
iets wat ik niet heb, is haast
B = bijnaam: bouwkeet
55 = leeftijd dat het camperen vorm begon te krijgen
0 = gratis
B = bijnaam: bouwkeet
55 = leeftijd dat het camperen vorm begon te krijgen
0 = gratis
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Inderdaad zou het mooi zijn om de lader/EBL kwijt te kunnen in TS zijn geval. Heb de mijne van Calira er destijds ook uitgehaald. Gaf weer ruimte (fysiek en qua gewicht) voor een extra HH-accu 
Zoals opgemerkt vraagt het wat geknutsel in de elektronica. Je wilt immers geen functionaliteit verliezen (display watertanks, scheidingsrelais start en HH-accu enz.) Dat is voor iemand, die een schema kan lezen en een multimeter kan gebruiken een fluitje van een cent. Niet het geval, dan uitbesteden of niet aan beginnen. De 220V stekker van de EBL er uithalen is dan voldoende om de originele lader uit te schakelen.
Grt. Willart.
Zoals opgemerkt vraagt het wat geknutsel in de elektronica. Je wilt immers geen functionaliteit verliezen (display watertanks, scheidingsrelais start en HH-accu enz.) Dat is voor iemand, die een schema kan lezen en een multimeter kan gebruiken een fluitje van een cent. Niet het geval, dan uitbesteden of niet aan beginnen. De 220V stekker van de EBL er uithalen is dan voldoende om de originele lader uit te schakelen.
Grt. Willart.
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
De EBL zou ik willen behouden....omwille van die waterstanden( vers en grijs), en verdere aansluitingen naar de verbruikers.......de batterij zijde, wil ik dan aflezen op de color control screen van de Victron, waar alle andere data op toe komt van de shunt, van de Mppt en de multiplus( alles wat stroom is gerelateerd).
Ook de 220v wil ik rechtstreeks leiden naar de Multi. Bon het werk wordt uitbesteed hoor...maar ik wil er toch ook het fijne van weten....
Mvg
Peter
Ook de 220v wil ik rechtstreeks leiden naar de Multi. Bon het werk wordt uitbesteed hoor...maar ik wil er toch ook het fijne van weten....
Mvg
Peter
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Ik begrijp nu uit je verhaal dat er reeds een Victron shunt met color display in je camper ge-installeerd is en tevens een Victron MPPT regelaar op maar liefst 460Wp aan zonnepanelen. De functie van de EBL met display, origineel van je camper, is behalve een zekering en aansluitdoos, kennelijk wat de accu's betreft erg beperkt tot het uitlezen van de spanningen vd accu's en een lampje/symbool dat aangeeft of er geladen wordt door de NE of als de dynamo stroom levert.
Je kunt eens als test de datakabel uit de NE trekken en bekijken welke accu uitlees functies op het origineel display dan uitvallen. Als dat geen probleem oplevert, omdat de ge-installeerde Victron shunt met color display immers ook de accu laad of ontlaad stromen zou moeten meten, moet het mogelijk zijn de NE helemaal te verwijderen en de nog aan te schaffen Multiplus te installeren. Waarbij dan de (100A 35mm2) multiplus 12V +/- aansluitingen rechtstreeks op de accu (wel via de shunt) aangesloten wordt.
De Multiplus kan dan de accu laden en vervangt de laadfunctie van de NE. Zou wel de 50A laadstroom wat terugregelen voor je huidige 200Ah lood accu's te beschermen, te meer omdat als de zon volop schijnt de accu tevens met tientallen amperes vanuit de zonnepanelen parallel geladen worden. De totale max. laadstroom is de som van de 2 laadstromen.
De 230V aansluiten volgens het schema van Arie55.
Je kunt eens als test de datakabel uit de NE trekken en bekijken welke accu uitlees functies op het origineel display dan uitvallen. Als dat geen probleem oplevert, omdat de ge-installeerde Victron shunt met color display immers ook de accu laad of ontlaad stromen zou moeten meten, moet het mogelijk zijn de NE helemaal te verwijderen en de nog aan te schaffen Multiplus te installeren. Waarbij dan de (100A 35mm2) multiplus 12V +/- aansluitingen rechtstreeks op de accu (wel via de shunt) aangesloten wordt.
De Multiplus kan dan de accu laden en vervangt de laadfunctie van de NE. Zou wel de 50A laadstroom wat terugregelen voor je huidige 200Ah lood accu's te beschermen, te meer omdat als de zon volop schijnt de accu tevens met tientallen amperes vanuit de zonnepanelen parallel geladen worden. De totale max. laadstroom is de som van de 2 laadstromen.
De 230V aansluiten volgens het schema van Arie55.
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Als er een digitale dataverbinding tussen de EBL en displayunit zit, wordt het inderdaad een stuk moeilijker.
Analoge signalering is nog redelijk makkelijk wat voor te verzinnen.
Ben benieuwd!
Analoge signalering is nog redelijk makkelijk wat voor te verzinnen.
Ben benieuwd!
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Allen,
Dank je wel voor de adviezen....
Ik zal bovengenoemde allemaal proberen...of in mijn geval laten proberen....wat ik destijds aflas van het centrale display, was zeer summier....bv. Enkel spanning op de hh en startbatterij, een indicatie dat ik aan het laden ben op 220v en of de beide batterijen gekoppeld werden bij laadprocede...op zich is dat voor de meeste gebruikers voldoende, doch ik wou wat meer in diepte weten, wat de SOC is, hoe lang ik het kan volhouden met een bepaalde belastingen ( dus wat er nog in de hh bat zit, enz...), vandaar die shunt( een aanrader aan iedereen)
De NE287 lader doet wat hij moet doen, maar zeer basic....( zal werken voor de meesten onder ons), doch ik vind de aankoopprijs van 2x batterijen voldoende om een betere laadlogaritme te gaan zoeken, rekening houdend met bv temperatuur, enz....daar ik ook dan een omvormer zocht, ben ik in bezit van een mooie Victron Multiplus 1200 lader/omvormer. Zoals reeds gemeld, wil ik in 2019, de Hh batterijen gaan vervangen door de veel lichtere LIPo( dan is het release de power, lees: meer capaciteit om langer vrij te staan, kortere laadtijd en veel minder gewicht( in mijn geval zou daar ongeveer een 40kg van wegvallen)
Alles moet Victron zijn, deels wegens made in NL, deels door de communicatie tussen alle componenten, deels door de super kwaliteit van al deze componenten. Ok, het kost wat....maar ik kijk op lange termijn.
Ik zal zeker de 35mm2 gebruiken, en de Multi laten afzwakken naar een 30A laadstroom. Ik ben nu op zoek hoe ik hem het beste plaats, in de directe buurt van de HH bat. ( 7kg en redelijk van formaat). De batterijbak zijwanden zijn groot genoeg, doch ik denk er nog een multiplex plaat tegen de zetten, om een goede basis te hebben. Zou ik er nog rubber tussen kleven, als vorm van antivribratie? Daarna is het een aantal datakabel trekken naar de color control screen.
Ik hou jullie op de hoogte van dit project.
Grts vanuit Belgie
Peter
Dank je wel voor de adviezen....
Ik zal bovengenoemde allemaal proberen...of in mijn geval laten proberen....wat ik destijds aflas van het centrale display, was zeer summier....bv. Enkel spanning op de hh en startbatterij, een indicatie dat ik aan het laden ben op 220v en of de beide batterijen gekoppeld werden bij laadprocede...op zich is dat voor de meeste gebruikers voldoende, doch ik wou wat meer in diepte weten, wat de SOC is, hoe lang ik het kan volhouden met een bepaalde belastingen ( dus wat er nog in de hh bat zit, enz...), vandaar die shunt( een aanrader aan iedereen)
De NE287 lader doet wat hij moet doen, maar zeer basic....( zal werken voor de meesten onder ons), doch ik vind de aankoopprijs van 2x batterijen voldoende om een betere laadlogaritme te gaan zoeken, rekening houdend met bv temperatuur, enz....daar ik ook dan een omvormer zocht, ben ik in bezit van een mooie Victron Multiplus 1200 lader/omvormer. Zoals reeds gemeld, wil ik in 2019, de Hh batterijen gaan vervangen door de veel lichtere LIPo( dan is het release de power, lees: meer capaciteit om langer vrij te staan, kortere laadtijd en veel minder gewicht( in mijn geval zou daar ongeveer een 40kg van wegvallen)
Alles moet Victron zijn, deels wegens made in NL, deels door de communicatie tussen alle componenten, deels door de super kwaliteit van al deze componenten. Ok, het kost wat....maar ik kijk op lange termijn.
Ik zal zeker de 35mm2 gebruiken, en de Multi laten afzwakken naar een 30A laadstroom. Ik ben nu op zoek hoe ik hem het beste plaats, in de directe buurt van de HH bat. ( 7kg en redelijk van formaat). De batterijbak zijwanden zijn groot genoeg, doch ik denk er nog een multiplex plaat tegen de zetten, om een goede basis te hebben. Zou ik er nog rubber tussen kleven, als vorm van antivribratie? Daarna is het een aantal datakabel trekken naar de color control screen.
Ik hou jullie op de hoogte van dit project.
Grts vanuit Belgie
Peter
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Dit zou de aansluiting zijn van de data kabel met afkorting EBC en de NTC( dewelke ook op de Multi zit)
Indien het echt zo zou zijn, dan denk ik dat het moet lukken om die NE287 lader eruit de wippen....
Peter
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Het terug stellen van de acculader van de multiplus zal niet nodig zijn, deze staat bij deze Mp+ op 40 Amp. en is naar boven en beneden af te stellen.
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Vandaag testje gedaan, op advies hier....op de NE is er een line kabeltje, die loopt naar het ebl blok. Bij de stekker in, dus 220v, zie ik op het centrale display, het logo oplichten van een stekker....( dus 220v) is gedetecteerd, een second nadien komt het tweede logo erbij dat zegt dat beide batt worden geladen( dat hoor je met een klik in het ebl blok( dus de hh bat en motorbat worden beide gevoed)( het klikken is volgens mij een relais die wordt geactiveerd in het ebl, dewelke de laadstroom toegang biedt tot de motorbatterij)
De shunt ( BMV heeft ook aan dat de motorbatterij wordt geladen, waarde hoger dan 13,. v, idem voor de hh bat)
Toen ik de lijnfiche uitrok vanop het ebl, dan ging beide logo’s weg op het centrale display, en zag ik op de BMV dat enkel nog de hh accu werdt geladen.. dus de Line data kabel is dan een soort van data lijn, die een signaal geeft aan het ebl, dat er 220v en dat de poort naar de motorbatterij mag opengezet worden? Klopt dit zo wat?
Dat beide logo op het centrale paneel zouden wegvallen, is voor mij niet erg, daar alle data kan gelezen worden door de BMV shunt en dan overgenomen wordt door de color control screen van Victron.
Maar nu is het een zaak om die multiplus te gaan integreren en de bestaande NE lader eruit....ik veronderstel, daar de MP+ ook een poort geeft om weliswaar beperkt in Amps, de autobatterij te laden, dat dit geen issue mag zijn?
Wat denken jullie hieromtrent?
Grts
Peter
De shunt ( BMV heeft ook aan dat de motorbatterij wordt geladen, waarde hoger dan 13,. v, idem voor de hh bat)
Toen ik de lijnfiche uitrok vanop het ebl, dan ging beide logo’s weg op het centrale display, en zag ik op de BMV dat enkel nog de hh accu werdt geladen.. dus de Line data kabel is dan een soort van data lijn, die een signaal geeft aan het ebl, dat er 220v en dat de poort naar de motorbatterij mag opengezet worden? Klopt dit zo wat?
Dat beide logo op het centrale paneel zouden wegvallen, is voor mij niet erg, daar alle data kan gelezen worden door de BMV shunt en dan overgenomen wordt door de color control screen van Victron.
Maar nu is het een zaak om die multiplus te gaan integreren en de bestaande NE lader eruit....ik veronderstel, daar de MP+ ook een poort geeft om weliswaar beperkt in Amps, de autobatterij te laden, dat dit geen issue mag zijn?
Wat denken jullie hieromtrent?
Grts
Peter
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Je redenatie klopt helemaal volgens mij. Dit is gewoon een nadeel van een modernere generatie EBL's.
Je hebt naar alle waarschijnlijkheid na het loshalen van die datakabel ook geen dynamo-laadstroom meer naar de HH-accu.
De oplossing is vrij eenvoudig: buiten de EBL om een verbinding maken tussen de twee accu's die via een relais, een intelligent relais, diodebrug, MosFet brug worden geschakeld.
Mijn voorkeur gaat uit naar een intelligent relais, dat via een schakelaar ook nog manueel bediend kan worden (zowel continu aan als uit).
Grt. Willart.
Je hebt naar alle waarschijnlijkheid na het loshalen van die datakabel ook geen dynamo-laadstroom meer naar de HH-accu.
De oplossing is vrij eenvoudig: buiten de EBL om een verbinding maken tussen de twee accu's die via een relais, een intelligent relais, diodebrug, MosFet brug worden geschakeld.
Mijn voorkeur gaat uit naar een intelligent relais, dat via een schakelaar ook nog manueel bediend kan worden (zowel continu aan als uit).
Grt. Willart.
Re: Bestaande lader Nordelettronica vervangen
Dag Willart en alle andere techneuten hier...
Ik heb ook nog een vraag omtrent de voeding van de dynamo naar de hh en motorbatterij. Ik zie het zo dat het ebl, nog enkel als zekeringskast zou fungeren, het laden en omvormen dan door de MP+, het monitoren door de shunt.
Als we spreken over een intelligente relais, denk ik aan de Victron Ciryx? Wat is dan ook het beste type schakelaar daarvoor (plaatsing ertussen).
Er bestaat bij victron, twee versies voor een intelli relais, nl de cyrix ct 120A en de 240A...is de 240A een goede keuze? Ik heb wel een Euro6 motor, weet niet of dit met intelligente dynamo is uitgerust, denk het niet ( hoe dit controleren? )
Sorry voor de eventuele domme vragen, wil het allemaal goed kunnen begrijpen. De installatie wordt gedaan, doch wil er toch wat kunnen over meepraten, zijnde het wel in beperkte vorm.
Het eerste advies die ik kreeg van de installateur, is alles parallel laten lopen met de bestaande lader....doch zeker niet mijn voorkeur...daarom al deze vragen en bevragingen.
Grts
Peter
Ik heb ook nog een vraag omtrent de voeding van de dynamo naar de hh en motorbatterij. Ik zie het zo dat het ebl, nog enkel als zekeringskast zou fungeren, het laden en omvormen dan door de MP+, het monitoren door de shunt.
Als we spreken over een intelligente relais, denk ik aan de Victron Ciryx? Wat is dan ook het beste type schakelaar daarvoor (plaatsing ertussen).
Er bestaat bij victron, twee versies voor een intelli relais, nl de cyrix ct 120A en de 240A...is de 240A een goede keuze? Ik heb wel een Euro6 motor, weet niet of dit met intelligente dynamo is uitgerust, denk het niet ( hoe dit controleren? )
Sorry voor de eventuele domme vragen, wil het allemaal goed kunnen begrijpen. De installatie wordt gedaan, doch wil er toch wat kunnen over meepraten, zijnde het wel in beperkte vorm.
Het eerste advies die ik kreeg van de installateur, is alles parallel laten lopen met de bestaande lader....doch zeker niet mijn voorkeur...daarom al deze vragen en bevragingen.
Grts
Peter